Abonneren  Inloggen

Steven Hond: bijzondere boekenmaker

25 januari 2022

Originele boeken, mooie boeken, bijzondere boeken, extreme boeken. Het maximale. Steven Hond, eigenaar van Uitgeverij Komma, zoekt de grenzen op en gaat er overheen: ‘The sky is the limit.’ Zijn jarenlange ervaring met drukwerk maakt vele producties uit zijn huis tot absolute grafische hoogstandjes.

Met zijn uitgeverij werd hij in 2013 in een klap wereldberoemd, doordat het boek PUURST van Jonnie en Thérèse de Boer van sterrenrestaurant De Librije door Gourmand tot beste chef boek ter wereld werd verkozen. De kookbijbel Modus Operandi van Big Green Egg is ook zo’n kunstwerk.

De prestaties liegen er niet om. Op de website van Uitgeverij Komma is een veelheid van kunst- en culinaire boeken te vinden, waarvan vele de pers haalden. Met en zonder awards. In 2020 was het weer raak. De kookbijbel Modus Operandi van Big Green Egg is door Gourmand uitgeroepen tot Nationale winnaar in de categorie Fotografie, Innovatie & Beste van de Beste Boeken en daarmee automatisch geselecteerd voor de internationale awards in Parijs in juli 2021.Tijd om de schijnwerpers eens te richten op deze graficus in hart en nieren.

Hoe ben je in deze tak van bijzondere boeken terecht gekomen?

‘Meer dan dertig jaar had ik een eigen drukkerij en ben in 1999 zelfs uitgeroepen tot kwalitatieve beste drukker van de wereld. In Washington kreeg ik daarvoor een medaille opgespeld. Als je mijn geschiedenis leest, weet je dat de drukkerij 10 jaar geleden failliet ging. Daarna besloot ik alleen nog maar te doen waar echt mijn hart ligt. Toen ik de drukkerij had, produceerde ik op een heel hoog niveau. Maar ik produceerde alleen maar. Daarbij had ik altijd een klik met de kunstenaars waar ik die boeken voor maakte. Zij stonden altijd open voor mijn ideeën. Die inzichten in combinatie plus het maximale willen halen uit het grafische, was mijn drijfveer bij de doorstart van de uitgeverij. De naam Komma, staat ook voor de komma in mijn carrière.’

Speelt je grafische achtergrond een grote rol?

‘Ja, ik breng de know how over papiersoorten, druktechnieken, veredelingen en nabewerkingen graag in om het maximale er uit te halen. Dat is pure passie. Ik zeg tegen iedereen met wie we een boek gaan maken: we beginnen met ‘the sky is the limit’. Dan komen we vanzelf de beren op de weg tegen en kijken we wat wel en niet mogelijk is. Ik wil als uitgever altijd voor het beste gaan. Ik ben nu 66. Zo rond mijn 60ste is men mijn creativiteit gaan waarderen en kan ik die ook inbrengen. Dus ben ik niet alleen niet alleen uitgever, maar ook af en toe de art director. Er is altijd een vormgever, maar ik spar met die vormgever en de auteur over wat voor boek dat moet worden. Het zijn mijn basisideeën.’

Geef je alle boeken zelf uit?

‘Nee, het is een combinatie van eigen uitgaven, samenwerkingsverbanden en titels in opdracht. En het schuurtje moet wel bij het huisje blijven, want ik wil namelijk ook maatschappelijk relevante boeken uitgeven met vaak een andere kwaliteitsnorm. Bij bijvoorbeeld documentaire fotografie gaat het niet over de kwaliteit van de foto, maar over de kwaliteit van het onderwerp. Het boek Rijks kon ik wel maken, maar is door een ander gefinancierd. De kookbijbel Modus Operandi van Big Green Egg is puur een opdracht.’

Welke titels hielpen je aan bekendheid?

‘Eén van de eerste aandachttrekkende producties was een 50x70 boek, het XXL-boek Dutch Beauty van Patricia Steur. Internationale naamsbekendheid kwam in 2013 met het boek PUURST van Jonnie en Thérèse de Boer van sterrenrestaurant De Librije. Jonnie was al bezig met een boek en liet mij het voorbeeld zien. Ik vond het eigenlijk niet bij hem passen en wees hem op het kookboek dat de kunstenaar Dali maakte. Dat idee sloeg aan, want dat boek had hij al 25 jaar op tafel liggen. Dat is trouwens door Taschen vorig jaar heruitgegeven. Die sfeer met wat gekkigheid wilde Johnnie ook wel hebben. Omdat hij het steeds over gras had, heb ik voor de cover gedroogd gras inepoxy laten maken. Dat boek werd door Gourmand uitgeroepen als het beste chefboek van de wereld. Daarmee was de toon gezet voor mij om culinaire boeken te gaan maken.’

De limited edition van Rijks Masters of the Golden Age is een zeer luxe versie op een groot formaat die 9.500 euro kost.

En Rijks Masters of the Golden Age?

‘Dat heeft ons ook op de kaart gezet. Dat was ook het doel. Ik wilde iets doen met de beste, de grootste en meest beroemde kunstcollectie van Nederland in combinatie met een van de meest beroemde vormgevers van ons land. Qua kunstcollectie dacht ik onder meer aan de eregalerij van het Rijksmuseum, waar grote werken hangen als de Nachtwacht en het Joodse bruidje. En bij de ontwerpers kwam ik uit bij de man die een internationale naam heeft, Marcel Wanders. Rijks Masters of the Golden Age is uitgegeven in ‘gewone’, ook prachtige, versie op 25 x 35 x 6,5 cm-formaat met 596 pagina’s, die voor 125 euro te koop is. Die is nu al toe aan zijn vierde druk. Het meest aandachttrekkende is de limited edition: een grote -formaat 50x70 cm-, zeer luxe versie die inclusief presentatietafel 9.500 euro kost. Het is geen boek, het is een kunstuiting. Een kunstuiting in al zijn facetten, qua content, vormgeving, materiaal gebruik, en technische uitwerking. Het boek is technische een hoogstandje. Helemaal de omslag. Die is in 6 verschillende foliedrukken gedrukt op echt leer. En die editie is niet alleen “voor miljonairs en oligarchen”.’

Waarom zeg je dat “voor miljonairs en oligarchen” op zo’n manier?

‘Dat commentaar kwam van de jury van Best Verzorgde Boeken. Wij hebben het boek Rijks niet ingestuurd, omdat wij meenden dat de stijl van het boek niet binnen de normen zou vallen van de jurering. Toch heeft ‘Best Verzorgd’ gemeend in hun verslag een juryrapport te maken over dat boek. Maar daar hebben ze het met de grond gelijk gemaakt. Dat begon met de tekst dat dit boek tegen alles indruist waar de jury voor staat. Het boek zou zijn voor miljonairs en oligarchen. Dat is Nederland op zijn smalst. Als je het niet instuurt en men wil toch iets schrijven dan moet het iets positiefs zijn, anders is wel heel zuur. Ik vertel dit, omdat daaraan gekoppeld een ander verhaal zit.’

Vertel!

‘De presentatie van dit boek deden we in de bibliotheek van het Rijksmuseum. Rond 11.00 uur kwam er een jong stel naar ons toe en bladerde door die limited edition. Ze vroegen mij of ze een optie op dat boek konden krijgen tot die middag om 14.00 uur. Om 14.00 uur kwam het stel terug en zei dat ze het wilden kopen. Ik feliciteerde hen, maar was wel nieuwsgierig naar hoe dat was gegaan. Het stel had een vrije dag genomen om een vakantie te boeken. Op de terugweg bezochten ze het Rijks, zagen het boek en gingen terug naar het reisbureau om de vakantie te annuleren, want zo zeiden ze : “Het is het een of het ander”. Echt waar!’

Een soort belegging?

‘Ja, maar het geeft ook aan dat deze producties niet gemaakt worden enkel en alleen voor mensen met een gevulde portemonnee. Die worden ook gemaakt voor mensen die gewoon iets heel moois willen kopen. En daarmee wil ik zeggen: producties als dit ontstijgen het boek en vallen onder de norm kunst. Niemand vindt het raar dat je een kunstwerk koopt of op de markt brengt van 5.000 euro. Maar waarom heeft men er vraagtekens bij dat wij boekproducties van 5000 euro en duurder op de markt brengen? Ik ben mij in de loop der jaren gaan realiseren - en dat zeg ik vaak tegen auteurs- dat we nu in een nieuwe tijd leven. Er is nog steeds veel geld bij mensen. Je kon bij het Kruidvat 50 cd’s kopen voor een tientje. Ik denk dat die tijd voorbij is. Als mensen nu iets kopen, willen ze kwaliteit.’

En in 2020 viel Modus Operandi van Big Green Egg in de prijzen

‘Een grote eer en wie weet wat er nog meer gebeurt. Big Green Egg is de top in de markt op het gebied van kamado’s. Die onderneming wilde zich onderscheiden en een boek uitbrengen waarin alles naar voren komt van die Big Green Egg. Na een jaar maandelijks brainstormen kwamen we er op dat we weg moesten blijven van het traditionele barbecueën, weg moesten blijven van de grote stukken vlees en weg moesten blijven van leren schorten, tatoeages en het vuur. Daar tegenover staat de Japanse kookkunst, waar de kamado vandaan komt. De Big Green Egg komt van een oorspronkelijk de manier van koken die Amerikaanse soldaten in de tweede wereldoorlog meenamen uit Japan. Die ei-vorm was toen nog van klei. Dat is in Amerika verder ontwikkeld en daar is de Big Green Egg uit ontstaan.’

Hoe pak je zo’n project aan?

Na dat eerste jaar kwamen we twee jaar bijna wekelijks bij elkaar met een team bestaande uit de directeur Europa en nog twee mensen van de Big Green Egg, een tekstschrijver, de schrijver van de recepten, de chef, de fotograaf, de vormgever, de uitgever en een projectmanager. Omdat Japan heel gestileerd is, besloten we een boek te maken waar in de recepten heel erg wit zijn en een heel vast ritme hebben. In het boek, dat uiteindelijk op bijna 1.000 pagina’s uitkwam, staan 300 recepten. Elk recept telt drie foto’s; wat je moet aankopen, hoe het in de Big Green Egg gaat en hoe het er uit komt. Dat ritme wordt gelardeerd met op de achtergrond sfeerfoto’s. Wat uitzonderlijk was; er was geen raamwerk. We zijn bij elkaar gaan zitten en ieder had zijn inbreng. Dan krijg je heel veel ideeën en dan moet je dat gaan indikken, kill your darlings, en dan blijft er kwaliteit over. Sterrenchef Michel Lambermon, die in vaste dienst is bij Big Green Egg, heeft hiervoor twee jaar staan koken.’

Welke bijzondere grafische kunsten kon je in dat boek toepassen?

‘Dat boek is groot en dik, waardoor het terugzoeken van een recept moeilijk is. Je kan niet met tabbladen werken. Daarvoor bedachten we de hoofdstuk-aanduiding te drukken op de snede, de zijkant. Elk hoofdstuk begint met een karton. Iedereen bladert een boek van achter naar voren, dan blader je terug tot het karton en dan ben je aan het begin van het hoofdstuk. Dat heb ik niet eerder gezien. Daarnaast hebben we een werkboek gemaakt. Een dun boekje dat je er bij kan houden. Daar heb je de plaatjes niet bij nodig. Dat geheel zit in een cassette. En we kwamen op het idee om in het omslag een rooster te stansen. Dat is door laserstansing gerealiseerd. Op die uitgestanste voorkant hebben we wel 3 maanden getest om tot de beste oplossing te komen. Met uiteindelijk een onverwacht cadeautje.’

Wat voor cadeautje?

‘Als je iets bijzonder doet, krijg je vaak een gratis cadeautje. Dan krijg je iets wat je niet verwacht. Bij dit boek gebeurde dat ook. Er zit brandend houtskool als achtergrondbeeld achter de laserstans op het schutvel. Als je er doorheen kijkt zie je het brandende houtskool. Maar als je het boek openslaat valt er licht tussen het schutvel met houtskool en het omslag. Omdat je dan die omslag beweegt, flikkert het licht en is het net alsof het echt brandt.

Ben je zelf een barbecueër?

Na mijn eerste culinaire uitgaves werd koken een uit de hand gelopen hobby. Tegelijk met het project ben ik ook de Big Green Egg gaan uitproberen. Dat veranderde mijn leven. Je gaat anders eten, anders koken. Toen ik een Big Green Egg neerzette en er de eerste keer een kip in deed, die op tafel zette en mijn vrouw een hap nam … Nou geloof me, ik ben 47 jaar getrouwd, maar toen keek ze net zo naar me als de eerste keer dat ze me zag. Totaal verliefd.’