Papier met een verhaal (deel 2)
Gisteren las je hier het eerste deel van het artikel van Herman Hartman over papiersoorten die gemaakt worden van planten, reststromen of gerecyclde materialen. Vandaag het vervolg.
Waardewenders valt op met bermgraspapier
Weer een andere producent van duurzaam papier is het in 2021 opgerichte Waardewenders, een initiatief van Herrejan Veenema, eigenaar van Drukkerij Holland uit Alphen aan den Rijn. Toen Veenema zijn vader opvolgde als directeur/eigenaar, stond hij voor de vraag: hoe nu verder? Hij was ervan overtuigd dat de drukkerij alleen een toekomst had door aanpassing en verdere vergroening, met een zo laag mogelijke carbon footprint.
Hij bezocht regionale bijeenkomsten over verduurzaming. Tijdens een van deze bijeenkomsten, georganiseerd door Groen Hart Werkt – een regionaal platform voor circulaire economische initiatieven in het Groene Hart – kwamen (her)gebruik en het verwaarden van natuurvezels aan bod.
Dit zette Veenema aan het denken. Hij kwam in contact met Schut Papier. Rijkswaterstaat werd vervolgens zijn eerste leverancier van bermgras. Na een aantal experimenten kwam daar een goed bedrukbaar papier uit. Dit papier bestaat, naast bermgras, uit gerecyclede papiervezels en een deel virgin cellulose, met daarnaast de gebruikelijke toevoegingen zoals krijt en zetmeel. Het levert een behoorlijk opdikkend papier op dat breed inzetbaar is.
Inmiddels wordt dit papier in verschillende gramsgewichten geproduceerd en is er ook karton tot 450 gram beschikbaar. Na de eerste producties trok Rijkswaterstaat zich terug als leverancier en moest Veenema op zoek naar andere bronnen. Dat lukte buitengewoon goed door contact te leggen met gemeenten in het Groene Hart en de provincie Zuid-Holland. Inmiddels was duidelijk dat dit papier een bredere afzet verdiende. Binnen het bedrijf Waardewenders wordt sinds 2021 het bermgras-papier geleverd aan Drukkerij Holland, maar ook vermarkt aan andere, externe drukkerijen.
Naar het nog duurzamere VoorBIJ-papier
Inmiddels is het product verder verduurzaamd door uitsluitend bermgras uit ecologisch beheerde bermen te gebruiken. Deze bermen hebben een grotere variëteit aan planten en zorgen voor een grotere biodiversiteit, waardoor ook bijen zich er thuisvoelen. Verschillende gemeenten en de provincie werken in het Groene Hart samen om bijen en vlinders hun eigen plek te geven. Zo kreeg het bermgraspapier zijn huidige naam: VoorBIJ-papier. Het werd meteen ook de eerste papiersoort met een eigen fietsroute die langs de bermen voert waarvan het maaisel wordt gebruikt in het papier.
Meer grip
Eerder vermaalde Rijkswaterstaat zelf het bermgras tot vezels, die direct in de papierfabriek konden worden gebruikt. Na het wegvallen van deze leverancier voert Veenema deze verwerking binnen Waardewenders uit, met als gevolg nog meer grip op de productkwaliteit. Soms komt het toeval je te hulp: Veenema werd getipt dat er een deel van een stal vrijkwam bij een lokale boer.
Na enkele aanpassingen vormt deze stal nu een ideale plek om met balen gedroogd bermgras aan de slag te gaan. Veenema: ‘Dit is een behoorlijk stoffige klus die je niet naast je eigen drukkerij of zelfs maar op het industrieterrein wilt uitvoeren.’ De malerij van Waardewenders heeft inmiddels meerdere opdrachtgevers en verwerkt ook andere natuurvezels.
‘Aandeel losse vezels verwaarloosbaar’
VoorBIJ-papier heeft een specifiek uiterlijk, waarbij de kleur enigszins kan verschillen, afhankelijk van het seizoen en de weersomstandigheden bij het oogsten van het bermgras. Het papier laat zich heel goed bedrukken. Om papierstof te vermijden wordt het onbedrukte papier schoon-en-haaks achter het mes gesneden uitgeleverd. De ervaringen met toner- en inkjetprintproducties zijn zonder meer goed te noemen, stelt Veenema: ‘Doordat we het papier niet kappen maar snijden, is het aandeel losse vezels verwaarloosbaar.’
Het papier wordt voor uiteenlopende producten ingezet: van boeken en brochures tot kaarten en verpakkingen. VoorBIJ-papier wordt door Waardewenders rechtstreeks aan drukkers geleverd. De enige uitzondering is het VoorBIJ-papier op de rol, dat bij Nautasign bestelbaar is en onder andere geschikt is voor behangproductie of posters. Momenteel wordt er gewerkt aan een levenscyclus- analyse (LCA) voor (definitieve) wetenschappelijke onderbouwing van het verhaal over de duurzame productie van dit papier.
‘Markt voor duurzaam papier groeit’
Dit artikel geeft een impressie van het groeiende aanbod van duurzamer geproduceerd papier en karton. Uit de verschillende gesprekken die auteur Herman Hartman voerde, kwam duidelijk naar voren dat de markt hiervoor groeit. Papier en karton op basis van alternatieve natuurlijke vezels geeft drukwerk ook vaak een eigen cachet. Hartman: ‘Eerder dit jaar bezocht ik de PSI in Düsseldorf, waar alles draait om relatiegeschenken. Ook daar bleek het gebruik van alternatieven voor volledig uit boompulp gemaakt papier en karton groot. Niet eerder zag ik hier zoveel luxe-notitieboeken en papieren draagtassen, deels of helemaal gemaakt met alternatieve natuurvezels. Papier met een verhaal verkoopt ook hier.’
Tekst: Herman Hartman. Foto boven: VoorBIJ-papier van producent Waardewenders, met vezels uit ecologisch beheerd bermgras, wordt voor uiteenlopende producten ingezet: van boeken en brochures tot kaarten en verpakkingen.
Wil je het gedrukte PRINTmatters magazine ontvangen? Neem dan een proefabonnement en kies voor nalevering.
